Każdy lekarz weterynarii jest świadomy, że znieczulenie ogólne wiąże się nie tylko z ryzykiem powikłań, ale nawet śmiercią pacjenta. Korzystanie z określonych wytycznych może jednak zmniejszać opisane ryzyko. Jak wyglądają „dobre” procedury przygotowania do znieczulenia u pacjentów geriatrycznych? Tego dowiecie się w naszym artykule. Przedstawimy w nim algorytm postępowania i listę niezbędnych badań przed zabiegiem w znieczuleniu.
Klasyfikacja pacjenta przed znieczuleniem ogólnym
Ocena każdego pacjenta przed zabiegiem chirurgicznym oraz znieczuleniem ogólnym ma kluczowe znaczenie, ponieważ pozwala na identyfikację czynników ryzyka. Ocenie każdorazowo podlegają:
- Historia – na jej podstawie możesz zidentyfikować wspomniane czynniki ryzyka np. niektóre przewlekłe schorzenia lub wcześniejsze niepożądane reakcje na leki.
- Badanie kliniczne – wykonaj je w ciągu 12–24 godzin przed znieczuleniem oraz jeszcze raz tuż przed zabiegiem.
- Wiek – u pacjentów geriatrycznych oraz niedojrzałych zwierząt np. noworodków i szczeniąt lub kociąt znieczulenie wymaga ostrożniejszego podejścia, gdyż zwiększa się ryzyko zabiegu m.in. z powodu zmienionej odpowiedzi na leki.
- Rasa – u niektórych ras znieczulenie wiąże się ze specyficznymi reakcjami. Przykładowo u chartów może występować przedłużona regeneracja po otrzymaniu niektórych środków znieczulających np. barbituranów. Psy i koty należące do ras brachycefalicznych są natomiast bardziej podatne na niedrożność górnych dróg oddechowych. Zwróć także uwagę, że psy należące do ras miniaturowych są w grupie zwiększonego ryzyka powikłań anestezjologicznych, ponieważ są podatne m.in. na hipotermię.
Znieczulenie „zaczyna się w domu” – o czym warto pamiętać?
Jedną z ważnych kwestii jest przygotowanie pacjenta do zbliżającego się zabiegu. Opiekun psa lub kota musi zastosować u swojego podopiecznego post oraz podawać leki zgodnie z wcześniejszymi zaleceniami. Pamiętaj, by zalecić skrócony post u diabetyków i szczeniąt oraz kociąt.
Jak klasyfikować pacjentów geriatrycznych?
Amerykańskie Towarzystwa Anestezjologiczne (ASA) proponuje następującą klasyfikację pacjentów geriatrycznych:
- Klasa 1 lub stan II ASA – zdrowy pacjent geriatryczny z możliwymi niewielkimi zmianami w czynności narządów.
- Klasa 2 lub stan III ASA – pacjent geriatryczny z subkliniczną dysfunkcją narządową, zdefiniowaną jako zmniejszona czynność co najmniej jednego narządu (np. serca lub wątroby).
- Klasa 3 lub stan IV, V wg ASA – pacjent geriatryczny z wyraźną chorobą, zdefiniowaną jako ciężka kliniczna dysfunkcja narządu (np. nerek) lub nowotwór.
Starzenie się zwierząt – co wziąć pod uwagę u pacjentów geriatrycznych?
Proces starzenia się jest złożony i wieloczynnikowy, a przede wszystkim bardzo indywidualny. Wraz z upływem lat zmienia się fizjologia każdego głównego układu narządów, co powoduje, że pozornie zdrowy pacjent może wykazywać zmniejszoną zdolność radzenia sobie nie tylko w kwestii znieczulenia, ale także rekonwalescencji po zabiegach.
O jakich zmianach warto pamiętać? Wraz z wiekiem zmienia się funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. U psów mogą występować zmiany pojemności minutowej serca, kurczliwości, objętości i ciśnienia krwi. Starsi pacjenci mogą cierpieć na przerost mięśnia sercowego oraz inne choroby serca jak kardiomiopatia rozstrzeniowa lub przerostowa u kotów. Dodatkowo seniorzy są bardziej podatni m.in. na arytmie. U pacjentów geriatrycznych mogą być zatem wskazane dokładniejsze badania diagnostyczne np. RTG klatki piersiowej, czy elektrokardiografia.
Kolejny zmiany, które mają wpływ na znieczulenie psiego lub kociego seniora, zachodzą w jego układzie oddechowym. U seniora może występować zmniejszona objętość oddechowa i zwiększona częstość oddechów. U takich zwierząt zdarzają się powikłania podczas wybudzania ze znieczulenia. Warto pamiętać zatem, by monitorowanie pacjenta (pulsoksymetria, kapnografia, gazometria oddechowa) kontynuować przez cały czas zabiegu oraz okres wybudzania z narkozy
Warto również pamiętać, że starsze zwierzęta mają zmniejszoną motorykę przełyku oraz niższe wydzielanie kwasu żołądkowego. U pacjentów geriatrycznych notuje się także opóźniony czas opróżniania żołądka. Wszystkie opisane zmiany narażają zwierzę na większe ryzyko aspiracji treści pokarmowej podczas indukcji znieczulenia.
Badanie krwi u pacjenta geriatrycznego
Badanie krwi u pacjentów klasyfikowanych do znieczulenia jest niezbędnym elementem, który musi iść w parze z zebraniem dokładnego wywiadu oraz badaniem klinicznym. W przypadku zabiegów planowych zaleca się pobranie krwi i moczu na kilka dni przed zabiegiem. Dlaczego? Daje to czas na skorygowanie wszelkich poważnych nieprawidłowości przed znieczuleniem.
Sugerowany minimalny panel powinien zawierać:
- morfologię,
- stężenie białka całkowitego i albuminy,
- stężenie glukozy,
- stężenie mocznika,
- stężenie kreatyniny,
- aktywność fosfatazę alkaliczną (ALP),
- aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT).
W badaniach warto uwzględnić także częste choroby endokrynologiczne i metaboliczne u starszych psów i kotów, które obejmują niedoczynność tarczycy i cukrzycę u psów oraz nadczynność tarczycy u kotów.
Klinika przyjazna psim i kocim seniorom – jak przygotować się diagnostycznie?
W kontekście zwierzęcych seniorów warto rozważyć rozszerzenie swojej praktyki o ofertę badań biochemicznych z użyciem analizatora CELERCARE V5 MNCHIP. Ten sprzęt pozwoli Ci szybko uzyskać wyniki i osobiście kontrolować stan pacjenta, gdyż wymaga minimalnego zaangażowania w obsługę.
Dlaczego jeszcze warto zainwestować w analizator CELERCARE V5?
- Po pierwsze ten sprzęt oferuje zakresy referencyjne dla 12 gatunków zwierząt, ze wskazaniem wieku zwierzęcia, co przyda się, gdy oferujesz usługi zarówno dla szczeniąt, jak i dla pacjentów geriatrycznych.
- Po drugie ma dostępny panel „przedanestetyczny” oraz „przedanestetyczny plus”, dlatego idealnie sprawdza się w klinikach, w których przeprowadza się zabiegi chirurgiczne.
- Po trzecie wystarczy Ci tylko 100 μl badanej próbki do otrzymania precyzyjnego wyniku w zaledwie kilka minut.
- A po czwarte analizator wyposażony jest w pomiar stężenia elektrolitów i daje także szeroki wybór innych paneli biochemicznych jak nerkowy, trzustkowy czy ogólny.
Plusów jest jednak znaczenie więcej. Technicznie na korzyść analizatora działa:
- automatyczna kalibracja i kontrola jakości,
- nowoczesny interfejs,
- moduł WiFi, Bluetooth oraz drukarka termiczna.
Wzrost świadomości opiekunów oraz postępy w medycynie weterynaryjnej sprawiają, że długość życia psów oraz kotów ulega stopniowemu wydłużeniu. Uwzględnij to poszerzając swoją wiedzę oraz planując rozwój swojej kliniki. Zwierzęta starsze oraz geriatryczne to ważni pacjenci, którzy wymagają właściwej opieki.
Bibliografia:
- 2020 AAHA Anesthesia and Monitoring Guidelines for Dogs and Cats* Tamara Grubb, DVM, PhD, DACVAAy , Jennifer Sager, BS, CVT, VTS (Anesthesia/Analgesia, ECC)y , James S. Gaynor, DVM, MS, DACVAA, DAIPM, CVA, CVPP, Elizabeth Montgomery, DVM, MPH, Judith A. Parker, DVM, DABVP, Heidi Shafford, DVM, PhD, DACVAA, Caitlin Tearney, DVM, DACVAA
- Anesthesia for Geriatric Patients Trish Farry CVN, VTS (ECC, Anesthesia/Analgesia), Cert.TAA, GCHEd
- Anaesthesia for the geriatric dog and cat J.M.L. Hughes Irish Veterinary Journal
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o analizatorze Celercare V5 i dostępnych panelach, skontaktuj się z naszym przedstawicielem.