Do chorób znacznie zagrażających zdrowiu, a czasem nawet życiu zwierząt należy borelioza. Jest ona niebezpieczna z wielu względów. Jej objawy często pojawiają się dopiero po kilku miesiącach od momentu zakażenia, ponadto nietrudno pomylić je z innym schorzeniem. Z drugiej strony wykryta na wczesnym etapie choroba odkleszczowa może zostać skutecznie wyleczona. W artykule wyjaśniamy, czym jest borelioza u psa i kota, jaką są jej objawy oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie.
Borelioza u psa
Na chorobę zakaźną, jaką jest borelioza, mogą zachorować nie tylko ludzie, lecz także zwierzęta. Boreliozę nazywa się również krętkowicą kleszczową, ponieważ przenoszą ją kleszcze, oraz chorobą z Lyme, bo to w tej miejscowości położonej w Stanach Zjednoczonych rozpoznano ją po raz pierwszy w 1975 roku, a następnie opisano w 1977 roku. Borelioza u psa czy kota nie jest wywoływana przez kleszcze, one jedynie transportują bakterie powodujące choroby odkleszczowe, czyli bakterie Borrelia burgdorferi.
Co ważne, początkowo borelioza u psa czy innego domowego pupila często nie daje żadnych objawów. Oznaki zarażenia można dostrzec jedynie u kilku procent chorujących czworonogów. Kwestią utrudniającą rozpoznanie boreliozy u zwierząt jest też długi czas inkubacji, przez który trudno połączyć dolegliwości zwierzęcia z zakażeniem bakteriami. Ponadto borelioza u psa obejmuje różne narządy i układy, więc jej kliniczny wizerunek cechuje się niejednoznacznością.
Dobrą wiadomością dla właścicieli czworonogów jest to, że choroba wywołana przez bakterie Borrelia burgdorferi wcale nie zdarza się nadzwyczaj często. Większość psów ma na tyle stabilnie i efektywnie działający układ odpornościowy, że zwalcza on patogeny i opiekunowi pupila nawet pierwsze objawy choroby pozostają zupełnie nieznane.
Objawy boreliozy u psa
Tak jak wspomniano, w trakcie początkowej fazy boreliozy niełatwo o wyraźne rozpoznanie zakażenia zwierzęcia. Jedynie w niewielkiej grupie czworonogów po upływie kilku dni od momentu ugryzienia przez kleszcza może wystąpić rumień na skórze. Niestety bywa on trudno zauważalny ze względu na gęstą i długą sierść psa. Łatwiejsze do dostrzeżenia objawy boreliozy u psa zazwyczaj pojawiają się dopiero po kilku miesiącach od czasu zakażenia. Wówczas u zwierzęcia może wystąpić:
- wysoka gorączka wynosząca nawet 41 stopni Celsjusza,
- osłabienie,
- apatia,
- zmniejszenie apetytu,
- niechęć do zabawy.
W przypadku podejrzenia zakażenia psa boreliozą koniecznie należy skonsultować się z lekarzem weterynarii. Diagnostyka boreliozy u psa polega na rozpoznaniu objawów klinicznych, wywiadzie i badaniach serologicznych.
Borelioza u psa objawia się również kulawiznami powiązanymi z zapaleniem stawów. Niestety te symptomy mają charakter nawracający, a więc pojawiają się, ustępują i nawracają – zazwyczaj co kilka tygodni. Zapalenie stawów może przyczynić się do powstania trudnych do całkowitego wyleczenia zwyrodnień. Borelioza u psa niestety oznacza również objawy neurologiczne, takie jak chwiejny chód, problemy z koordynacją ruchów i drgawki. Na tym lista dolegliwości wynikających z chorób odkleszczowych się nie kończy. Rezultatami zarażenia psa boreliozą mogą być również:
- zapalenie mięśnia sercowego, opon mózgowych, rdzenia, wątroby i skóry,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- niedowłady kończyn,
- przedsionkowo-komórkowe bloki serca,
- zmiany w zachowaniu zwierzęcia.
W związku z tak poważnymi dolegliwościami ważna jest jak najszybsza reakcja opiekuna i zmniejszenie w ten sposób możliwości rozwoju choroby.
Diagnostyka i leczenie boreliozy u psa
Aby ustalić, czy zwierzę cierpi na chorobę z Lyme, wykonuje się test ELISA lub immunofluorescencji pośredniej. Takie badania boreliozy u psa pozwalają stwierdzić obecność przeciwciał przeciw bakteriom Borrelia we krwi czworonoga. Trzeba jednak uwzględnić, że z powodu długiego czasu rozwoju przeciwciał test ELISA umożliwia rozpoznanie choroby dopiero po upływie od 4 do 6 tygodni od momentu zakażenia. Borelioza u psa jest również wykrywana za pomocą badań molekularnych PCR. Nie powinny one jednak być pierwszą metodą stosowaną podczas diagnozy, ponieważ krew nie stanowi naturalnego środowiska dla bakterii Borrelia.
Leczenie boreliozy u psa polega przede wszystkim na trwającej przez około miesiąc antybiotykoterapii. Po upływie tego czasu choroba z Lyme zazwyczaj ustępuje. Niestety nie oznacza to, że bakterie ulegają całkowitemu usunięciu z organizmu czworonoga, a dolegliwości zupełnie ustępują. Dlatego też często wymaga się podawania leków przeciwzapalnych zmniejszających ból i obrzęki stawów, a także specyfików usprawniających działanie narządów, na przykład preparatów wspomagających pracę nerek.
Borelioza u kota
Choroba z Lyme u psów jest znacznie lepiej rozpoznana. Borelioza u kota również występuje, jednak pojawia się znacznie rzadziej oraz, jak twierdzą niektóre źródła, jedynie 5% zarażonych czworonogów ma jej objawy. W diagnostyce choroby stosuje się na przykład badania przesiewowe. Według jednej z terenowych analiz duża grupa kotów nie cierpiała na choroby odkleszczowe mimo dodatnich przeciwciał w surowicy i styczności z bakterią. W związku z tym nie opisano ich leczenia.
Objawy boreliozy u kota
Podobnie jak w przypadku psa pierwsze objawy boreliozy u kota bywają trudne do rozpoznania i powiązania z krętkowicą kleszczową. Należą do nich: gorączka powyżej 40 stopni Celsjusza, apatia, osłabienie i brak apetytu. Borelioza u kota to oczywiście również poważniejsze dolegliwości. Choroba może doprowadzić do kłębuszkowego zapalenia nerek, które w przypadku braku leczenia powoduje spadek wagi, wymioty, niewydolność nerek i różnorodne obrzęki. Podobnie jak u psa borelioza u kotów oznacza często nieprawidłowo funkcjonujący układ nerwowy, chwiejny chód, brak koordynacji ruchowej i nawracające kulawizny.
Diagnostyka i leczenie boreliozy u kota
Według wielu lekarzy weterynarii najlepszą, a jednocześnie najmniej kosztowną metodą diagnostyki boreliozy u kota są testy serologiczne. Na rozpoznanie choroby odkleszczowej u zwierząt pozwala również badanie PCR. Droższe od testów serologicznych badanie PCR umożliwia wykrycie DNA bakterii, jest więc metodą odznaczającą się znaczną czułością i dokładnością. Borelioza u kota może zostać zdiagnozowana również za pośrednictwem immunofluorescencji, która pozwala na zobaczenie pod mikroskopem przeciwciał w postaci fosforyzującej, oraz badań ELISA używanych w celu wykrycia przeciwciał, posiewu i hodowli bakterii.
Leczenie boreliozy u kota polega tak jak w przypadku psa na podawaniu antybiotyków oraz leków przeciwzapalnych i wspierających pracę narządów.
Profilaktyka boreliozy u zwierząt
Opiekunowie zwierząt zastanawiają się, jak chronić psa lub kota przed boreliozą. Konsekwencje odkleszczowej choroby, takie jak problemy neurologiczne, zapalenie opon mózgowych, obrzęk stawów czy powracające kulawizny, są w dużej mierze zależne od stopnia zaawansowania schorzenia wywołanego przez krętki Borrelia burgdorferi.
Objawy odkleszczowej choroby u psa i kota bywają naprawdę poważne, dlatego warto jak najbardziej ograniczyć możliwość zarażenia zwierzęcia. W działaniach profilaktycznych pomagają krople na kark (spot-on) – działają od 1 do 3 miesięcy od aplikacji, spraye, które rozpyla się na całej powierzchni sierści psa, obroże – chronią od 2 do 8 miesięcy od momentu założenia oraz tabletki, które chronią od 1 do 3 miesięcy, w zależności od składu.
Najważniejszym i wymagającym jedynie poświęcenia czasu działaniem profilaktycznym jest oczywiście precyzyjny przegląd skóry czworonoga po każdym wyjściu na zewnątrz. Nawet jeśli zauważysz kleszcza u swojego pupila, nie oznacza to, że zaraził się on chorobą z Lyme. Według obserwacji tylko około 20-30% pajęczaków przenosi bakterie Borrelia.
Dokładnego przeglądu wymagają takie okolice ciała jak: brzuch, pachy, miejsca pod obrożą bądź szelkami, rejony uszu, oczu, ogona i łokci. Poza tym kleszcze bardzo często wgryzają się w mocniej ukrwione i pokryte cienką skórą okolice. Aby borelioza u psa lub kota się nie rozwinęła, należy jak najszybciej pozbyć się kleszcza, używając w tym celu kleszczołapek bądź pęsety. Bakterie dostają się do organizmu po 24-48 godzinach od momentu ukąszenia kleszcza, niektóre badania donoszą jednak, że jest to możliwe już po 16 godzinach. Dlatego trudno jest jednoznacznie określić przedział czasowy, w którym zwierzę jest jeszcze bezpieczne.
Borelioza to na tyle niebezpieczna dla zdrowia, a czasem nawet życia zwierzęcia choroba, że wielu opiekunów czworonogów decyduje się na zaszczepienie psa. Trzeba jednak pamiętać, że substancja znajdująca się w zastrzyku nie ma właściwości odstraszających kleszcze, koncentruje się wyłącznie na zabezpieczeniu zwierzęcia przed zakażeniem.
W skrócie mechanizm powstawania choroby jest następujący:
Początkowo krętki namnażają się w skórze, skąd przedostają się do krwiobiegu gospodarza. Wykazują silne powinowactwo do tkanek bogatych we włókna kolagenowe, takich jak skóra, stawy, mięsień sercowy, układ nerwowy, gdzie dochodzi do ich osiedlenia.
W organizmie psa następuje silna aktywacja układu immunologicznego i rozwój odpowiedzi zapalnej. Jednym z najważniejszych procesów jest zapalenie naczyń krwionośnych oraz odkładanie się immunokompleksów w obrębie kłębuszka nerkowego, co jest bezpośrednią przyczyną rozwoju kłębuszkowego zapalenia nerek u psów w przebiegu zakażeń B. burgdorferi.
Ponadto należy pamiętać o silnej zdolności adhezji krętków do białek i glikozaminoglikanów, czemu towarzyszy uwolnienie dużej ilości cytokin prozapalnych. Niestety próba zwalczenia zakażenia przez organizm gospodarza może przynieść niekorzystne skutki w postaci krzyżowej reakcji przeciwciał przeciwko białku OspA w stosunku do integryny LFA-1 oraz przeciwciał przeciwko białku flagelinie, obecnym na powierzchni bakterii, które reagują z białkami neuronów. Wszystkie wspomniane wcześniej mechanizmy doprowadzają do rozwoju objawów ze strony układu ruchu, układu sercowo-naczyniowego, nerek, wątroby oraz skóry.
W związku z powyższym przydatne w monitorowaniu stanu pacjenta będzie wykonanie badań biochemicznych oraz hematologicznych. W przebiegu boreliozy możemy mieć do czynienia ze spadkiem ilości czerwonych krwinek, obniżeniem hematokrytu, wzrostem stężenia mocznika, fosforu. Należy na bieżąco monitorować stan wątroby oraz nerek.
Ile kosztuje leczenie boreliozy?
Koszt leczenia boreliozy zależy choćby od tego, na jakim etapie choroby znajduje się zwierzę. W przypadku zaawansowanej fazy trzeba liczyć się z wydatkiem nawet kilku tysięcy złotych. Dlatego w przypadku zauważenia u psa lub kota niepokojących objawów mogących wynikać z zakażenia boreliozą (takich jak na przykład utrata apetytu, rumień, niechęć do zabawy), należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii.
Do badania krwi zwierząt w wielu ośrodkach często wykorzystywane są analizatory hematologiczne oraz przeznaczone do chemii klinicznej znajdujące się w ofercie firmy Cormay. Należą do nich Mythic 5Vet PRO oraz analizatory z linii Accent. Pozwalają one na przeprowadzenie badań na miejscu, w gabinecie weterynaryjnym, co przyspiesza diagnozę i zwiększa szansę wyleczenia czworonoga.
Borelioza to niejedyna choroba, która może pojawić się u psa lub kota po ugryzieniu kleszcza. Zwierzęta zarażają się również babeszjozą, anaplazmozą granulocytarną lub erlichiozą. Przebieg chorób odkleszczowych może się różnić w zależności od organizmu konkretnego czworonoga, a nieleczone zakażenie przyczynić się do poważnych dolegliwości w obrębie całego organizmu zwierzęcia. Dlatego warto podejmować różne działania, by uchronić psa lub kota przed boreliozą czy inną chorobą wywoływaną przez kleszcze.
Cormay Diagnostics – kompleksowe rozwiązania diagnostyczne.
Skontaktuj się z naszym doradcą! Przedstawi on gotowe, ekonomiczne rozwiązania, pozwalając dobrać sprzęt do indywidualnych potrzeb Twojego gabinetu weterynaryjnego.