Pełna morfologia krwi jest jednym z podstawowych badań, która dostarcza wiedzę na temat stanu zdrowia pacjenta. W ciągu ostatnich 20 lat nastąpił ogromny postęp w technologii analizatorów hematologicznych, stały się one również bardziej dostępne dla lekarzy weterynarii. Przez te lata wzrosła również świadomość opiekunów zwierząt domowych i towarzyszących na temat profilaktyki, dzięki czemu badania hematologiczne są częściej i chętniej wykonywane.
Coroczny przegląd stanu zdrowia pozwala na wychwycenie delikatnych nawet odchyleń w badaniu krwi zwierząt. Chociaż na podstawie analiz hematologicznych rzadko stawia się diagnozę, to nieprawidłowości mogą wskazywać na rozwój choroby podstawowej, zanim zostaną zaobserwowane objawy kliniczne choroby.
W jaki sposób pobierać dane do badania morfologii krwi dzięki analizatorom hematologicznym?
Istnieje kilka metod stosowanych w analizatorach hematologicznych, które można wykorzystać do generowania danych do badania morfologii krwi (CBC – Complete Blood Count), m.in.:
- metoda manualna,
- ilościowa analiza kożuszka leukocytarnego,
- automatyczna analiza impedancyjna,
- cytometria przepływowa.
Każda z tych metod ma swoje miejsce w weterynarii. Na wybór pomiędzy nimi wpływa wiele czynników. Obejmują one zdolności techniczne w praktyce weterynaryjnej, populację obsługiwanych pacjentów, dostępność do usług laboratorium zewnętrznego itd. Wybór musi być dokonany przez lekarza weterynarii na podstawie oceny własnej sytuacji, natomiast konieczna jest podstawowa wiedza na temat zalet i wad każdej technologii.
Metoda manualna
Metoda manualna w większości przypadków nie jest konieczna. Może być najtańsza, jednak zabiera najwięcej czasu oraz wymaga umiejętności technicznych. Powinna być zarezerwowana do szczególnych przypadków, gdy nie mamy pewności, że analizator działa prawidłowo lub chcemy porównać wynik z rozmazu ręcznego z automatycznym, lub np. w przypadku wykonywania morfologii u gadów i ptaków.
Metoda oparta na impedancji
Przez długi czas analizatory oparte na impedancji były głównymi analizatorami używanymi w laboratoriach weterynaryjnych. Technologia ta nadal stosowana jest obok innych, bardziej zaawansowanych. Podstawą tej metody jest zasada Coultera.
Zgodnie z nią komórki krwi zawieszone są w roztworze elektrolitu, przepływają przez otwór między dwiema elektrodami, zwiększając opór, co prowadzi do powstania impulsów elektrycznych. Ich wysokość jest proporcjonalna do objętości komórek, a liczba – do liczby komórek. Krwinki przypisywane są do poszczególnych populacji na podstawie nasilenia generowanych przez siebie impulsów. Hematokryt jest obliczany w oparciu o liczbę erytrocytów oraz średnią objętość erytrocytu (MCV). Dokładny pomiar objętości komórek jest najważniejszy, ponieważ służy do różnicowania typów komórek. Płytki krwi są mniejsze niż erytrocyty, a te są mniejsze niż białe krwinki.
Różnicowanie komórek jedynie na podstawie wielkości krwinek uniemożliwia dokładne rozróżnienie krwinek. Brak różnicowania leukocytów na neutrofile, eozynofile i bazofile.
Analizatory oparte o impedancję zapewniają różnicowania 3 częściowe (limfocyty, granulocyty, monocyty).
Bardziej zaawansowane analizatory różnicują leukocyty na 5 populacji (limfocyty, eozynofile, bazofile, neutrofile, monocyty).
Problem związany z różnicowaniem 3 częściowym pojawia się, gdy w krążeniu obecne są nieprawidłowe leukocyty. Limfocyty mogą stać się większe niż normalnie, np. w przebiegu nowotworów. Monocyty również mogą zmieniać kształt, dodatkowo większe mogą być również neutrofile. Wszystkie te zmiany mogą zniekształcić histogram.
Kolejną potencjalną wadą stosowania tej metody jest to, że podczas pierwotnego procesu hemolizy, w którym usuwane są erytrocyty, erytrocyty oporne na lizę, szczególnie krwinki czerwone jądrzaste pozostaną i zostaną zliczone jako białe krwinki. Całkowita liczba leukocytów przy zastosowaniu technologii impedancji jest w rzeczywistości liczbą komórek jądrzastych. Rozróżnienie między erytrocytami a trombocytami nie jest problematyczne.
Wyjątkiem są sytuacje, w których występuje mikrocytoza lub gdy płytki krwi są większe niż normalnie. W takich przypadkach nie jest możliwe oddzielenie czerwonych krwinek od trombocytów i obserwujemy niedokładne zliczanie. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku próbek krwi kotów. Ich płytki krwi są bardziej zróżnicowane pod względem wielkości i kształtu i są większe niż u innych gatunków zwierząt. Poza tym, erytrocyty kotów są mniejsze niż te same krwinki u innych gatunków, więc takie połączenie, większych trombocytów i mniejszych erytrocytów, powoduje, że rośnie ryzyko niedokładnego zliczania płytek krwi. Analizatory oparte na technologii impedancji dostarczają wynik złożony zwykle z 18-20 parametrów, więc są przydatne w badaniach przesiewowych oraz w celu sprawdzenia podstawowego stanu zdrowia pacjenta.
Metoda cytometrii przepływowej
Kolejną technologią stosowaną w analizatorach hematologicznych jest cytometria przepływowa. Najczęściej jest ona połączona razem z innymi technologiami, np. impedancją czy kolorymetrią.
W analizatorze Mythic 5Vet PRO wykorzystaliśmy właśnie te technologie – wielokątową laserową cytometrię przepływową do 5 częściowego różnicowania WBC, impedancję do zliczania erytrocytów i trombocytów oraz kolorymetrię do oznaczenia stężenia hemoglobiny
Na czym polega laserowa cytometria przepływowa?
Wiązka światła laserowego jest kierowana w stronę komórek, które przechodzą przez nią pojedynczo. Komórki absorbują i rozpraszają światło, które przez nie przechodzi. Informacje te są rejestrowane pod wieloma kątami odbiegającymi od pierwotnego kąta wiązki lasera. Zbierane są dane na temat wielkości i kształtu komórki, kształtu jądra komórkowego oraz ziarnistości.
Laserowa cytometria przepływowa ma ogromne zalety jeśli chodzi o różnicowanie białych krwinek – zapewnia rozdział 5 częściowy. Dostępne są również histogramy oraz sccatergramy (wykresy punktowe). Taki pomiar leukocytów umożliwia dokładną interpretację leukogramu. Wcześniej wspomnieliśmy o możliwych problemach przy odróżnieniu płytek krwi i erytrocytów w analizatorach opartych na impedancji. Optycznie czerwone krwinki, które nie mają ziarnistości, różnią się od płytek krwi. Różnice te umożliwiają dobre oddzielenie tych komórek za pomocą cytometrii przepływowej.
Analizator hematologiczny – na co uważać?
W każdym, nawet najbardziej zaawansowanym analizatorze hematologicznym, możemy natknąć się na problemy. Często są one związane z analizą nieprawidłowych próbek krwi. Analizatory mogą napotkać trudność przy ocenie komórek nieprawidłowych, w tym nowotworowych czy niedojrzałych. Większość analizatorów ma system flag, które są wyświetlane w przypadku pojawienia się trudności w identyfikacji komórek. W przypadku pojawienia się flag, zaleca się zrobienie rozmazu ręcznego.
Błędy przedanalityczne – jak im zapobiegać?
Aby mieć pewność, że uzyskaliśmy wiarygodny wynik należy również zapobiegać błędom przedanalitycznym, związanymi z pobieraniem i przechowywaniem krwi. Jednym z najczęstszych problemów przedanalitycznych, zwłaszcza u kotów, jest obecność zlepów płytek krwi. Analizatory hematologiczne ignorują zlepy trombocytów, nie należy oceniać trombocytopenii na podstawie wyników z analizatora. W takim wypadku należy ocenić rozmaz manualny. Dla upewnienia się, że analizator pracuje odpowiednio należy również wykonywać kontrolę jakości. Większość firm oferuje w swojej ofercie produkty do kontroli jakości, z których należy regularnie korzystać. W naszej ofercie również znajdują się takie produkty. Jest to kontrola jakości na trzech poziomach – niskim, normalnym i wysokim – o nazwie MYT-5D VET.
Jakie są zalety posiadania własnego analizatora hematologicznego w lecznicy weterynaryjnej?
Przede wszystkim badana jest maksymalnie świeża próbka krwi, a wynik mamy zaledwie po kilku minutach. Takie badanie może być przeprowadzone na jednej wizycie. Dzięki posiadaniu własnego analizatora możemy szybko ocenić stan pacjenta w stanach nagłych lub przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Typowy profil hematologiczny wygenerowany na analizatorze zapewniającym 5 częściowe (5-DIFF) różnicowanie leukocytów, np. Mythic 5Vet PRO, zawiera te same parametry, które generowane są w zewnętrznych laboratoriach.
Bibliografia:
- Advances in Hematology Analyzers; Dennis B. DeNicola, DVM, PhD, Dipl. ACVP
- www.magwet.pl
Masz pytania? Potrzebujesz pomocy przy wyborze sprzętu?
Skontaktuj się z naszym doradcą! Przedstawi on gotowe, ekonomiczne rozwiązania, pozwalając dobrać sprzęt do indywidualnych potrzeb Twojego gabinetu weterynaryjnego.